kesrler

QARIŞIQ ƏDƏDİN DÜZGÜN OLMAYAN KƏSRƏ ÇEVRİLMƏSİ

SURƏTI MƏXRƏCİNDƏN KİÇİK OLAN KƏSRLƏR DÜZGÜN KƏSRLƏRDİR.BÜTÜN DÜZGÜN KƏSRLƏR VAHİDDƏN KİÇİKDİR.

SURƏTİ MƏXRƏCİNDƏN BÖYÜK VƏ YA BƏRABƏR OLAN KƏSRLƏR DÜZGÜN OLMAYAN KƏSRLƏRDİR.

HƏM TAM, HƏM DƏ KƏSR HİSSƏDƏN İBARƏT OLAN ƏDƏDLƏR QARIŞIQ ƏDƏDLƏR ADLANIR

QARIŞIQ ƏDƏDİ DÜZGÜN OLMAYAN KƏSRƏ ÇEVİRMƏK ÜÇÜN MƏXRƏC TAMA VURULUR VƏ SURƏTLƏ TOPLANARAQ SURƏTDƏ YAZILIR, MƏXRƏC İSƏ OLDUĞU KİMİ SAXLANILIR

Kəsrlərin növləri
1. Düzgün olmayan kəsrlər:Surətdəki ədəd məxrəcdəkindən böyük olduqda. Məsələn, ³/2 düzgün olmayan kəsrdir.

2. Qarışıq ədədlər :Bu tam ədədlər və kəsrlərin qarışığıdır. Məsələn, 1½.

Bu aşağıdakı kimi düzgün olmayan kəsrə çevrilə bilər.

1½

2 x 1+12

3
2

Tam ədədi kəsrin alt ədədinə vururuq və kəsrin alt ədədini toplayırıq.

Məs. 2 x 1 + 1 = 3 verir.

3
2

e.g

3 x 5 + 23

173

Düzgün olmayan kəsri qarışıq kəsrə çevirmək:

173

= 17 ÷ 3 = 5, qalıq 2

Bu 5 ²/3 kimi yazılır.

)

kəsrlər üzərində əməllər

Kəsrlər üzərində toplama, çıxma, vurma, bölmə əməlləri var. Məxrəcləri bərabər olan kəsrləri toplamaq üçün məxrəc olduğu kimi saxlanılır surətlər toplanır. məxrəcləri bərabər olan kəsrləri çıxmaq üçün məxrəc olduğu kimi saxlanır surətlər çıxılır. kəsrlərin surət və məxrəcinin sıfırdan fərqli eyni bir ədədə vursaq vəya bölsək kəsrin qiyməti dəyişməz. kəsrin surət və məxrəcinin sıfırdan fərqli eyni bir ədədə bölünməsinə kəsrin ixtisarı deyilir..Bərabər kəsrlər

Bu düzbucaqlı səkkiz eyni hissəyə bölünmüşdür.

Hər bir hissə düzbucaqlının səkkizdə biridir (1/8).

1/8	1/8	1/8	1/8
1/8	1/8	1/8	1/8

Şəkillərin kəsrlərinin kölgələnməsi.Aşağıdakı kimi düzbucaqlının üç hissəsini kölgələyirik.

1
4

1 4

Nəzərə alın ki, hər bir hissə səkkizdə ikidən ibarətdir. Beləliklə, ³/4 ⁶/8 kimi eynidir.

Bunlar bərabər kəsrlər adlanır. ³/4 = ⁶/8 deyirik.

Kəsrin surət və məxrəcini eyni ədədə vursaq, bərabər kəsr alırıq.

¹/2 = ³/6 (surəti və məxrəci 3-ə vurun)

²/3 = ⁸/12 (surəti və məxrəcini 4-ə vurun)

Kəsrin ixtisar edilməsi

Kəsri ixtisar etmək surət və məxrəci onların bölündüyü ən böyük ədədə bölmək deməkdir.

Məsələn:	5/10 = ¹/2 (surəti və məxrəci 5-ə bölün) 6/8 = ³/4 (2-ə bölün) 12/20 = ³/5 (4-ə bölün)
Qeyd:	¹/2, ³/4 və ³/5 daha sadələşdirilə bilməz.

Kəsr kimi yazmaq

Misal: Mənim 20 konfetim var, 15-ni yeyirəm. Yediyimin kəsri neçədir?

Yeyilmiş konfetin kəsri 20-də 15-dir. Bu kəsr kimi yazılır 15/20.

Həmişə sadələşdirməliyik, ona görə də 15/20 = ³/4 (5-ə böl)

Ədədin hissəsinin tapılması'

Misal 1: : 8-in ³/4 neçədir?

Qayda: Məxrəcə bölüb, surətə vurun.

8 ÷ 4 x 3 = 6

Beləliklə, 8-in ³/4 = 6

Misal 2: ²/5 -nin 15-i 15 = 15 ÷ 5 x 2 = 6

Yeyilmiş konfetin kəsri 20-də 15-dir. Bu kəsr kimi yazılır 15/20.

Həmişə sadələşdirməliyik, ona görə də 15/20 = ³/4 (5-ə böl)

Ədədin hissəsinin tapılması'

Misal 1: : 8-in ³/4 neçədir?

Qayda: Məxrəcə bölüb, surətə vurun.

8 ÷ 4 x 3 = 6

Beləliklə, 8-in ³/4 = 6
Məxrəci eyni olan kəsrlərin toplanması və çıxılması

Misallar: 3/5 + 1/5 = 4/

Misallar: 3/5 + 1/5 = 4/5

4/5 – 1/5 = 3/5

2/7 + 3/7 = 5/7

7/8 – 3/8 = 4/8 = 1/2